Wesołe miasteczko (1980-1988)

Jan Palony



proletariusz




Mleko białe, butelka brudna, moje dłonie
w kajdankach, 
kto mnie skuł 
serce, wątroba, artykuł w gazecie,
Poznań z którego piję mgły poranne.

Poezja o której nic nie wiem,
jest muzyką biegnąca z szańców.

Kamienie, znam ich przeszłość.
Gleba czuje moje nasienie.
Taka jędrna, otwarta i mokra.




wiadomość



Rano telefon z porodówki:
robolu jesteś ojcem, 
dostaniesz rodzinne. 

Po drodze bar Zagłoba. 
koledzy robią zrzutę 
na pieluchy z tetry.









Bez przysłony



Czytam nerkrologi w Głosie Wielkopolskim,
ostatnio kupiłem Bez Przysłony
pismo rozdawane w fabryce,
robotnicy piszą, a potem ich wieszają  
na murze o czwartej rano.

Na kolejną rocznicę odrodzenia ktoś mówi
że jedyne, co może dać ojczyźnie
to wiersze, pisane z potrzeby serca.

A to serce  ledwo dyszy. na nocnej zmianie.





Po nocnej zmianie



Mietek skrzypi po piwie
nie dostał premii, za co kupi
węgiel. Dziewczyna nie 
chce bez gumy, po nocnej zmianie
polska jest inna.

Sen w dzień to jałowy przebieg 
i jakby potrącenie z pensji.

Wieczorem wyjdę obejrzeć 
świt, kiedy zapalą neon na Arkadii. 



Syzyf u Augiasza na służbie

Nie wszędzie jest winda,
i bite trakty, czasem w błocie
po schodach taszczę 
kosze z butelkami, jakbym
urągał Syzyfowi i kpił z Augiasza;
za karę mi idzie.

Nie wszędzie są ludzie
i miejsca do zasiedlenia.
Bez trudu nie ma domu
i miłość sama niczego nie umości
Wczoraj widziałem kobietę
z płaczem, i mężczyznę widziałem
na moście. Oboje w dwóch 
różnych miejscach
to samo mieli gorzkiego na sercu..

Z mojego powodu tylko uciekają wróble. 




Widok z deski

Staruszka pamięta Piłsudskiego
a nie wie, że jest piątek, 
i wszyscy trzepią dywany
i myją okna. W niedzielę przyjmie
ciało boże, może ostatni raz.
Wyjrzy przez okno aby nie zapomniał
o niej świat. 





Pogrzeb mamy


Pochowałem mamę,  nic więcej 
się nie wydarzyło, aby mnie dobić.
I nikt mi nie podał ręki,
nie chciał iść za mną, bo iść za mną
trzeba bez słowa, i jeszcze 
innym zamykać usta, kiedy plują
na proletariat, który stworzyli sami.

Pochowałem mamę i przestałem
milczeć.  Jeśli co mam jeszcze do 
stracenia, to ten dzień zdobiony
spojrzeniami kamiennych twarzy. 

Będą kiedyś  rzucone na szaniec.





Łopata


Bez łopaty nie potrafię jeść chleba.
Brudna od gleby, od kopania grobów,
i fundamentów. Narzędzie wielkiej
budowy, trafia do poezji ze styliskiem.

Rdza pamięta błota Mogiły, szczerby
trasę Hetmańską. Trzonek służył 
dłoni, na nim pozostały odciski, linie
papilarne przodowników pracy. Jest
sierpień wyją syreny w fabryce łożysk.
tocznych. Zacierają się tryby socjalizmu.




Targi





Pewuka, Wieża Górnośląska. Tak, w Poznaniu
jest wieża z węgla, 
i ludzie ogrzewają się,
i dzieci rysują na murach- wolność-
węglem. 
                     Przed wojną był tu cmentarz 
Świętomarciński, gdzie są szczątki
Hipolita Cegielskiego, nikt nie wie.




Karuzela


Przyjechała karuzela na Dębiec,
będą krążyć mieszkańcy,
i muzyka będzie z blaszanych głośników.

Kupię ci pierścionek z oczkiem,
korale czerwone. 
Aż do nocy skrzypieć będą łańcuchy.

Potem już tylko brama piekieł
i sosnowe łóżko. O tym w wierszu
będę milczał, przyrzekam. Ale zaśpiewam
rankiem przy roznoszeniu mleka

i to mleko będzie słodsze. 





Zabawa w wojnę

Dzieci bawią się w wojnę
karabiny z drewna
granaty z puszek. W rozwalonym 
budynku są jeszcze kawałki murów,
schody do piwnicy, w pomieszczeniach
okienka strzelnicze. Nikt nie chce
umierać, wszyscy pragnąć żyć
dla kraju, dla tej ulicy na której 
życie zaczyna się od konnego wozu
z chlebem. O świcie kopyta 
zwiastują nowy dzień.
Po nich rusza muzyka i nadlatują
wróble, symbol wysypki
powojennego rocznika.



Dziewczyna


Moja dziewczyna będzie 
ale jeszcze mam dużo do zrobienia,
nie chcę aby kładła się spać
beze mnie, albo wysyłała paczki
na adres cyfrowy.

Kraj jest świetlicą
czytamy i pijemy kawę turek,
nikt o nic nie pyta,
bo odpowiedź jest brzytwą.
Czekamy świtu o nazwie jutrzenka
oby nie była ślepa jak jej matka-Aurora. 






Sen tropikalny



Miałem sen o Ameryce,
że leży sobie i pali cygaro kubańskie,
ja palę klubowe
z bożej łaski, a jedyny ocean
to emaliowana wanna.

Wyprawy dalekomorskie piórem
są niebezpieczne. Podobnie
jazda rowerem marki Mesko
ulicą Zwierzyniecką.
Małe zoo przyświeca dżungli
która za płotem 
jest w porze deszczu.

Zenitalne jedynie moje genitalia. 







Kwiecień, plecień



Imieniny patrona, pójdę świętować
grać w zielone. Będzie picie, będzie 
modlitwa za porzuconych, przepadłych.

Zamiar nie zawsze dociera 
chęci są lotne, i jeszcze w mgławicy
trzeba wybierać,  wszystko co chroni
przed upadkiem. Mój Poznań ma 
dyfteryt na wiosnę. Od pewnego czasu
zżerany przez mole muszę płukać
gardło. Świeże mięso na ulicy,
śpiewają sukienki o swoich ciałach
a ja głupszy ich wdziękiem, słyszę
tylko westchnienia kolan o czułą rękę.

Jakby w imię tego zesztywniał mi palec. 




1 maja


W maju zawsze pochód, 
festyn dookoła Areny, poeci 
pod parasolami, 
ludzie w kółko chodzą z balonami.

Upatrzyłem sobie dziewczynę,
pies ma ochotę na parówkę,
biedronka na sukienkę w kwiaty.

Rumieni się słońce 
bledną afisze pochwalające robotę,
trzeba to oblać, bo jak nie, to 
zjawią się mole gryzące
i Sahara się zjawi paląca
i dziewczyna nie puści oka
które potoczy się aleją, 
a ja za nim jak dziecko. 

    




Geografia


Ulica Głogowska w Poznaniu
prowadzi w kierunku Wrocławia
i Zielonej Góry, przez Stęszew,
Wolsztyn. Maluchem dwie godziny
do Bachusa, na Psie Pole, trzy.

Geografia roznosiciela mleka 
jest krucha. Mylą się kierunki
tylko piętra zawsze prowadzą do 
nieba, asfalt jest piekielny, 
rowy jak groby z krzyżami, co 
kilometr pali się znicz. Jadę zda się
alejką cmentarza, do Strykowa.






Szkolenie BHP



Piwo bez piany to poezja bez puenty
i dziewczyna bez korali.

Służę radą skacowanym poetom
lepiej pić pod akordeon
szybciej paruje denaturat.

Nie jest na kartki,

i miłości nie trzeba wycinać nożyczkami
i o chleb się modlić nocami,
(dziesiąty stopień zasilania żarówki)
trzeci stopień skażenia nerwów,
(wiersz bluźni na demokrację) wtedy.

I nie kłamie. A powietrze uchodzi z płuc
nasiąknięte opiłkami metalu. 

Bóg mi radzi zdjąć kajdany.
A ja pytam, które. Te z Wersalu?






Pytanie bez odpowiedzi


Trzeba się modlić.
Modlitwa to jutro, pojutrze i dalej
aż do krzywizny nieba.

O jeden cal zawsze jesteśmy tutaj,
mrugnięcie powieką
strzepanie popiołu z papierosa.

Mówią mi dotykaj, 
próbuj- wtedy będziesz naprawdę.
A co we śnie, pytam.
Dotykają mnie palce niewidoczne.
W przebudzeniu radość.
W uśmiechu kawałek słońca
płacz zawsze zlizuje gorycz.

Jeśli wątpliwe jest jutro
co zatem na spokój i trwałość.

Wiara odpowiadam- święty jej spokój.
   






Radość o północy (nie mylić z porankiem)




Pić bez zagrychy to kochać od góry
do talii. Wczoraj kochałem w tramwaju
aż do pętli. I jeszcze dalej,
na krześle przy kolacji i w wannie.

Kochałem jak głupi obraz w pamięci.
Wiersz od tego ma wypieki
kilka wersów się zbuntowało
jedna metafora zasłabła, a strofy 
skłócone jak sąsiadki z piętra
przez judasza obserwują klatkę
za każdą postacią jak roztwór obojętną.

Albo kwaśną z grymasem na półpiętrze.
Moja młodość wierci się w windzie.
A kiedy gaśnie światło jestem jak pędrak
poszukujący ofiary w rozkładzie. 








Wielki balon


Bruno mówi że przyjdzie straszyć
ja nie muszę i za żywota uciekają ode mnie
a co dopiero po śmierci. 

Podchodzę do stolika, facet kończy kotleta
w ubikacji ustępują mi miejsca
nawet we śnie jest luźno, puste pociągi
i magazyny spożywcze, na stawach 
rybnych hula wiatr, borsuki marzną
na skóry, na eksport. Uciekam stąd
aby przede mną nie uciekali.
Przestaję pić bo inni z suchot umierają.
I kochać się wstrzymuję na czas kiedy
inni zechcą umoczyć, choć na chwilę.

Inaczej pęknie ten balon dymany przez 
lata. A ja chcę jeszcze trochę polatać.







Sen 


Najkrótsza droga do nieba prowadzi
przez Mosinę. Wymyślam zakończenie
sztuki w dwóch odsłonach:
życie, robota. I epilog- sterta śmieci
(nie złomu Borowskiego)
czy innego żelastwa, które się wala po 
budowach. Albo zwykły tapczan
po umrzyku, krzesło bez jednej nogi.

Przedmioty użyteczne a jednak odłogi.

Tak i ja zbyteczny. Gdzieś wyląduję
pod niebem. I będzie mi do twarzy 
w tej scenerii. I śmierć nie będzie miała 
wiele do roboty. Ze mną. 





Linia numer dwa, szósta trzydzieści


Dziewczyna codziennie rano zmierza Kosynierską
w kierunku Głogowskiej. Z okna ją poznałem
dotknąłem w tramwaju niby przypadkiem.

Odtąd wstaję rano punktualnie,
dokładniej się golę, smaruje kremem usta
nie daj boże coś brudnego wypłynie
albo słowa się zbuntują i pomyjami chlusną.

Ale ja przecież nie Bursa ani inny buntownik.
Jak co piękne to chwalę
biorę za wzór i wrzucam do wiersza
Nawet po brudnej robocie, albo ciepłym
piwsku- potrafię się wyzwolić.

Kajdany to żadne, mimo że przyciasne.
Ale czując bliskość dziewczęcego ciała, 
modlę się o ciżbę, wieczne prasowanie.
a nawet tarlisko. I w nim umieranie. 






Wszystko 


Moje wszystko, tam za oknem.
Dziurawe, pełne rysów, pęknięć.
Moje pół pod stopami. Odrobina
powietrza wystarczy aby podnieść
kamień. Duży, ociekający krwią.

W ciszy rośnie dąb, a podczas
burzy poezja chwyta pioruny, deszcz
wsiąka w metafory. Nie pragnę 
niczego więcej. Może orlego pióra
na biurku przy atramencie. Albo

kropelki szczęścia kiedy piszę: nie mam,

Całość z kominów i piwnic. 
Tutaj będę szczytem, dla równin i dolin. 
Może poezja weźmie mnie za rękę, 
chłopca który chciał opisać na rzece 
przerębel. I utonął.





Ozon


Nocna burza trafi do wiersza rano
z bułką i mlekiem w ogrodowej altanie
do pracy nie pójdzie i na spacer z psem
zebrana ładunek po ładunku w głowie
będzie czynić spustoszenie nadal
aż pęknie jedna z żył i wycieknie z krwią
każde wyładowanie, błysk każdy
w wierszu nic nie ostanie tylko sierść.

   
  


Film niemy z muzycznym podkładem


Naucz mnie ostatniej gry, bez kart i kości
powiedz bez żalu dokąd mi iść
prawda nigdy nie była ze mną,
rośliny przedmioty użyteczne
są, ale nie ma powodu aby je brać pod
rozwagę, nowe treści bolą,
sny przychodzą nie chcą zagościć.

do wczoraj papier miał moją twarz
pojawiało się słońce jakby chciało
mieć wgląd do moich wnętrzności
do głowy nie zajrzy nawet martwy ptak
za oknem seans z dwojgiem młodych
ona z pamięci on z przyszłości.

(publikacja za zgodą autora)